علامت تجاری و قوانین

قوانین و اهداف علامت تجاری

هداف علامت تجاری :
• برای مصرف کننده :
.۱ کمک به مصرف کننده در تصمیم گیری و انتخاب کالا ) زیرا علامت تجاری ویژگی های کالا را
نشان می دهد . مثلا : شامپو صحت ( ؛
.۲ عدم نیاز به داشتن اطلاعات دقیق در مورد تولید کننده و جزئیات فنی کالا در هنگام انتخاب
کالاها؛
.۰ تسهیل معرفی کالا به دیگران
• برای تولید کننده :
.۱ معرفی آسان محصولات به مردم
.۲ ایجاد تمایز میان کالاهای خود از محصولات مشابه در بازار
.۰ تسهیل در نفوذ و ورود به بازارهای جدید
.۱ ایجاد انگیزه در تولید کننده برای بهبود کیفیت کالای خود و کسب شهرت بیشتر
تعریف علایم تجاری ) قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علایم تجاری(:
• ماده ۰۳ – علامت، علامت جمعی و نام تجاری عبارتند از :
• الف- علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم
متمایز سازد .
• ب- علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رؤیتی که باعنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود
و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یاخدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را که از
این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده م یکنند متمایز سازد .
• ج- نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص کننده شخص حقیقی یا حقوقی باشد .
انواع علایم تجارتی :
-۱ علایم جمعی:
علایمی هستند که به یک جماعت قانونی تعلق دارند و دسته و گروه خاصی را که به تولید آن کالا یا
خدمت می پردازند معرفی می کنند . مثل : اتحادیه زعفرانکاران قاینات
-۲ علایم تایید شده یا تضمینی : علایمی هستند که ممکن است توسط هر کس که بتواند کالا و خدمات
خود را با استاندارد تعیین شده تطبیق دهد، مورد استفاده قرار می گیرند . مانند ISO9000 که حداقل
استاندارد کیفی را نشان میدهد، یا علامت استاندارد ایران
* نکته: مالک این نوع علامت به دلیل ضرورت بی طرفی خودش حق استفاده از آن را ندارد.
-۰ علایم مشهور: علامتی که در یک کشور مشهور شده است) چه به ثبت رسیده باشد و چه ثبت نشده
باشد.(.
ویژگی های علایم مشهور :
-۱ حمایت گسترده تری را شامل می شود .
-۲ چه به ثبت رسیده باشد و چه ثبت نشده باشد، مورد حمایت قرار می گیرد .
-۰ حتی در زمینه محصولات از طبقه دیگر و غیر مشابه نیز مورد حمایت قرار می گیرد .
مثلا : برند کوکا کولا در صنعت نوشابه سازی مشهور شده است . اما اگر کسی بخواهد لباسی با مارک کوکا
کولا تولید کند، نیازمند اخذ مجوز از صاحب علامت است .
علایم جغرافیایی :
· قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی
ماده ۱ – اصطلاحات به کار برده شده در این قانون دارای معانی زیر می باشند:
الف – نشانه جغرافیایی نشان های است که مبدا کالایی را به قلمرو، منطقه یا ناحیه ای از کشور منتسب
می سازد، مشروط بر این که کیفیت و مرغوبیت، شهرت یا سایر خصوصیات کالا اساسا قابل انتساب به
مبدا جغرافیایی آن باشد . مثلاً : زعفران قاین
تفاوت علایم جغرافیایی وعلایم تجاری :
• علایم جغرافیایی کالا یا محصولاتی را معرفی می کند که منشاء آن در قلمرو کشور عضو یا
منطقه خاصی از آن است . مثلاً : آبلیموی شیراز
• علایم تجاری کالا و خدمات یک موسسه یا تولید کننده را معرفی می کند . مثلاً : آبلیموی یک و یک
تفاوت علایم جغرافیایی وعلایم جمعی :
• علایم جغرافیایی کالا یا محصولاتی را معرفی می کند که منشاء آن در قلمرو کشور عضو یا منطقه
خاصی از آن است . در حالیکه علایم جمعی علایمی هستند که گروه خاصی را که در هر کجای کشور به
تولید آن کالا یا خدمت می پردازند معرفی می کنند .
علایم غیر قابل ثبت :
ماده ۰۲ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علایم تجاری :
علامت درموارد زیر قابل ثبت نیست :
• الف- نتواند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد .
• ب- خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد .
• ج- مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها
گمراه کند .
• د- عین یا تقلید نشان نظامی، پرچم، یا سایر نشانهای مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک
نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمانهای بین الدولی یا سازمانهایی که تحت کنوانسیونهای بی نالمللی
تأسیس شده اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن که توسط مقام صلاحیتدار
کشور مربوط یا سازمان ذی ربط اجازه استفاده از آن صادر شود.
ه- عین یا به طرز گمراه کننده ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا
خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است .
• و- عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفاً میان
استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجودداشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه
وارد سازد .
• ز- عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای
حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به لحاظ
ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.
علایم غیر قابل ثبت :
قانون تجارت الکترونیکی- فصل سوم – حمایت از علائم تجاری (Trade Names) :
ماده ۱۱ – به منظور حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تشویق رقابت های مشرو ع در بستر مبادلات
الکترونیکی استفاده ازعلائم تجاری به صورت نام دامنه) Domain Name ) و یا هرنوع نمایش بر
خط) Online ) علائم تجاری که موجب فریب یا مشتبه شدن طرف به اصالت کالا و خدمات شودممنوع و
متخلف به مجازات مقرر در این قانون خواهد رسید .
ماده ۱۱ – متخلفان از ماده) ۱۱ ( این قانون به یک تا سه سال حبس و جزای نقدی ا زبیست میلیون ریال تا
یکصد میلیون ریال محکوم خواهند شد .
رویه ثبت:
قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علایم تجاری:
ماده ۰۰ – اظهارنامه ثبت علامت به همراه نمونه علامت وفهرست کالاها یا خدماتی که ثبت علامت برای
آنها درخواست شده و براساس طبقه بندی قابل اجراء یا طبقه بندی بین المللی باشد، به اداره مالکیت
صنعتی تسلیم می شود. پرداخت هزینه های ثبت علامت بر عهده متقاضی است.
ماده ۰۵ – متقاضی می تواند تا زمانی که اظهارنامه او هنوز ثبت نشده، آن را مسترد کند.
ماده ۰۱ – اداره مالکیت صنعتی، اظهارنامه را ازلحاظ انطباق با شرایط و مقررات مندرج در این قانون
بررسی و درصورتی که علامت را قابل ثبت بداند، اجازه انتشار آگهی مربوط به آن را صادر می کند.
ماده ۰۱ – هر ذی نفع می تواند حداکثر تا سی روز از تاریخ انتشار آگهی، اعتراض خود را مبنی بر عدم
رعایت مفاد بند )الف ( ماده ) ۰۳ ( و ماده ) ۰۲ ( این قانون به اداره مالکیت صنعتی تسلیم نماید. دراین
صورت:
-۱ اداره مالکیت صنعتی رونوشت اعتراض نامه را به متقاضی ابلاغ کرده و بیست روز به او مهلت
می دهد تا نظر خود را اعلام کند. متقاضی درصورت تأکید بر تقاضای خود یادداشت متقابلی را به همراه
استدلال مربوط به اداره مذکور می فرستد. درغیر این صورت اظهارنامه وی مسترد شده تلقی خواهد شد.
-۲ اگر متقاضی یادداشت متقابلی بفرستد، اداره مالکیت صنعتی رونوشت آن را دراختیار معترض قرار
می دهد و با درنظر گرفتن نظرات طرفین و مواد این قانون تصمیم می گیرد که علامت را ثبت و یا آن را
رد کند.
ماده ۰۱ – پس از انتشار آگهی اظهارنامه و تا زمان ثبت علامت، متقاضی از امتیازات و حقوقی برخوردار
است که درصورت ثبت برخوردار خواهد بود. با این حال هرگاه به وسیله متقاضی ثبت درباره عملی که
پس از آگهی اظهارنامه انجام شده، دعوایی مطرح شود و خوانده ثابت کند که در زمان انجام عمل،
علامت، قانوناً قابل ثبت نبوده است، به دفاع خوانده رسیدگی و درمورد ثبت یا عدم ثبت علامت تصمیم
مقتضی اتخاذ می شود.
ماده ۰۹ – هرگاه اداره مالکیت صنعتی تشخیص دهد که شرایط مندرج در این قانون رعایت شده است
علامت را ثبت کرده و آگهی مربوط به ثبت آن را منتشر و گواهینامه ثبت را به نام متقاضی صادر
می نماید.
* نماینده قانونی
– در مورد اشخاص حقیقی وکیل دادگستری باید به عنوان نماینده انتحاب شود. جهت تسهیل طبق رویه
اداره ثبت شرکت ها وکالت محضری از وابستگان درجه یک نیز پذیرفته می شود.
– در مورد اشخاص حقوقی صاحب حق امضای شرکت یا وکیل شرکت باید به عنوان نماینده انتحاب
شود. جهت تسهیل طبق رویه اداره ثبت شرکت ها وکالت محضری نیز پذیرفته می شود.
اعتبار علامت ثبت شده:
ماده ۱۳ – حقوق ناشی از ثبت علامت، مدت اعتبار و تمدید آن به شرح زیر است:
د  مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می باشد. این مدت با درخواست
مالک آن برای دوره های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است. یک مهلت ارفاقی
شش ماهه که از پایان دوره شروع می شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر
گرفته می شود.
ماده ۱۱ – هر ذی نفع می تواند از دادگاه ابطال ثبت علامت را درخواست نماید.هر ذی نفع که ثابت کند که
مالک علامت ثبت شده شخصاً یا به وسیله شخصی که از طرف او مجاز بوده است، آن علامت را حداقل
به مدت سه سال کامل از تاریخ ثبت تا یک ماه قبل از تاریخ درخواست ذی نفع استفاده نکرده است،
می تواند لغو آن را از دادگاه تقاضا کند. درصورتی که ثابت شود قوه قهریه مانع استفاده از علامت
شده است، ثبت علامت لغو نمی شود.
اسم تجاری:
کلماتی که نام یک موسسه تجاری را بیان می کنندو مشخص کننده شخص حقیقی یا حقوقی است. و با
علامت تجاری تفاوت دارد.
در حال حاضر؛ شایع ترین تقلب در عرصه تجارت و بارزترین رقابت مکارانه، شبیه سازی علایم یا اسامی
تجاری است که از دعاوی شایع در دادگستری نیز می باشد. از منظر حقوقی؛ اسم تجاری و علامت
تجاری دو مقوله متفاوت هستند ، لیکن در عرف تجاری این دو مقوله یا به جای هم استفاده می شوند و
یا هر دو یکی پنداشته شده و مترادف هم بکار می روند.عدم آگاهی به تفاوت حقوقی این دو مقوله،
موجب می شود؛ اقدام های قانونی جهت ثبت اسامی و علایم تجاری به موقع و به نحو صحیح انجام نشود
و یا قضاوتی عادلانه و دفاعی شایسته در این خصوص، صورت نگیرد.
تفاوت اسم تجاری وعلامت تجاری:
-۱ مرجع ثبت:
برای ممانعت از سوءاستفاده رقبا و جلب حمایت قانونی باید علامت یا نام تجاری را ثبت کرد. یکی از
تفاوت های علامت و نام تجاری مرجع ثبت و شیوه ثبت آنهاست.
علایم کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی در اداره ثبت علایم تجاری که از توابع اداره کل مالکیت صنعتی
است و در تهران ثبت می شود. اما ثبت نام تجاری به دو بخش تقسیم می شود:
-۱ نام تجاری اشخاص حقوقی )شرکت ها و موسسات دولتی یا خصوصی( طبق قانون تجارت و قانون
ثبت شرکت ها در اداره ثبت شرکت های تهران ثبت می شود.
-۲ درخصوص ثبت نام تجاری اشخاص حقیقی )تجارتخانه های فردی یا جمعی( هنوز آیین نامه ای خاص
و اداره ای مخصوص جهت ثبت این دسته از نام ها تصویب و دایر نشده است.
-۲ مدت اعتبار:
مدت اعتبار علامت تجاری در ایران ده سال است. چنانچه صاحب علامت بخواهد به استفاده از علامت
خویش ادامه دهد باید در سال پایانی، اعتبار علامت خود را تمدید کند در غیر این صورت به نام
اشخاص دیگر قابل ثبت است.
در مقابل؛ اسامی شرکت ها یا موسسات )اسامی تجاری( تا زمانی که شخص حقوقی منحل نشده و حتی
سال ها پس از انحلال، اعتبار دارد. نکته مهمی که در خصوص مدت اعتبار علایم و اسامی تجاری باید به
آن توجه کرد این است که اگر از علامتی حداقل سه سال استفاده نشود، قانونا قابل ابطال است. )ماده
۱۱ ( ولی اگر شرکت یا موسسه ای غیرفعال باشد و از اسم تجاری خود استفاده نکند به این دلیل نمی توان
نام آن را ابطال کرد.
-۰ تعدد اختیار علامت یا نام تجاری
انتخاب و ثبت علامت تجاری محدودیتی ندارد. هر شخصی می تواند ده ها علامت تجاری را به نام خود
ثبت کند. لیکن اصولا هیچ کس نمی تواند بیش از یک نام تجاری برای خود اختیار کند.
-۴ ثبت بین المللی:
به استثنای علایم و اسامی مشهور، حمایت قانونی از علایم و اسامی تجاری، محدود به مرزهای کشور
ثبت کننده است. لذا برای حمایت در سایر کشورها باید اقدامات ثبتی را جداگانه در هر کشور انجام
داد.
وجود دارد که می توان از » مادرید « اما برای ثبت بین المللی علایم تجاری، کنوانسیون خاصی به نام
تسهیلات آن استفاده کرده و در قریب به یکصد کشور جهان از طریق ادارات محلی و بدون مراجعه به
کشور خارجی، اقدامات ثبتی را انجام داد. در مقابل؛ برای ممانعت از استفاده رقبا از نام یک شرکت یا
موسسه در سایر کشورها، فقط باید در کشور مورد نظر شرکت یا موسسه تاسیس کرد که کار مرسوم و
مقرون به صرفه ای نیست.
-۵ انتقال حقوق:
صاحب علامت تجاری می تواند، حقوق خود را به طور موقت یا دائمی به شخص یا اشخاص دیگر منتقل
کند )قرارداد فروش یا اجازه بهره برداری( در هر حالت، الزامی به انتقال شرکت، کالاها و یا کارخانه به
منتقل الیه وجود ندارد.
در مقابل؛ انتقال نام تجاری تقریبا غیر ممکن است و در صورت امکان نیز انتقال نام تجاری باید همراه با
انتقال شرکت یا بخشی از آن باشد که با نام تجاری شناخته می شود.)ماده ۱۹ قانون جدید(
-۶ الزامی یا اختیاری بودن ثبت:
انتخاب و ثبت علامت تجاری قانونا اجباری نیست. )قانون جدید، مسکوت است( البته با توجه به مزایای
ثبت علامت تجاری، عقلاً ثبت آن لازم است. در مقابل؛ اختیار یک نام تجاری به هنگام ثبت شرکت یا
موسسه، اجباری است.
واگذاری علامت ثبت شده:
ماده ۱۱ – قرارداد اجازه بهره برداری از ثبت یا اظهارنامه ثبت علامت باید به طور مؤثر کنترل اجازه
دهنده بر کیفیت و مرغوبیت کالا و ارائه خدمات توسط استفاده کننده را در برداشته باشد. درغیر این
صورت یا درصورتی که کنترل به طور مؤثر انجام نگیرد، قرارداد اجازه بهره برداری فاقد اعتبار خواهد
بود.
ماده ۱۵ – ثبت علامت جمعی یا اظهارنامه آن نمی تواند موضوع قرارداد اجازه بهره برداری باشد.
ماده ۱۹ – هرگونه تغییر در مالکیت نام تجاری باید همراه با انتقال مؤسسه یا بخشی از آن که با نام
مزبور شناخته می شود، صورت پذیرد.
ماده ۵۳ – هرگونه قرارداد اجازه بهره برداری از اختراع و طرحهای صنعتی ثبت شده ، یا علامت ثبت
شده یا اظهارنامه مربوط به آنها به اداره مالکیت صنعتی تسلیم می شود. اداره مالکیت صنعتی ، مفاد
قرارداد را به صورت محرمانه حفظ ولی اجازه بهره برداری را ثبت و آگهی می کند. تأثیر این گونه
قراردادها نسبت به اشخاص ثالث منوط به مراعات مراتب فوق است .

حق مالکیت ناشی از تسلیم اظهارنامه مربوط ، به درخواست کتبی هر ذی نفع از اداره مالکیت صنعتی
انجام شده و به ثبت می رسد و جز درمورد تغییر مالکیت اظهارنامه ، توسط اداره مذکور آگهی می شود.
تأثیر این گونه تغییر نسبت به اشخاص ثالث منوط به تسلیم درخواست مذکور است .
تغییر در مالکیت ثبت علامت یا علامت جمعی درصورتی که در مواردی مانند ماهیت ، مبدأ، مراحل
ساخت ، خصوصیات یا تناسب با هدف کالاها یاخدمات سبب گمراهی یا فریب عمومی شود، معتبر
نیست .